Διαβάζω τη συγκεκριμένη διατύπωση στο κατατεθέν νομοσχέδιο για τον περιορισμό των διαδηλώσεων: «εάν πιθανολογείται ότι η διεξαγωγή τους θα διαταράξει δυσανάλογα την κοινωνικοοικονομική ζωή της συγκεκριμένης περιοχής».
Δύο είναι τα μοναδικά πιθανά συμπεράσματα που μπορεί να εξάγει κανείς για τους συντάκτες. Είτε δεν έχουν συμμετάσχει σε διαδήλωση ποτέ στην ζωή τους, παρά την πλούσια πολιτική ιστορία ετούτης της χώρας ή όπου αλλού φοίτησαν και εργάστηκαν, οπότε αδυνατούν να καταλάβουν κεντρικές έννοιες αυτού του δημοκρατικού δικαιώματος, είτε μια χαρά καταλαβαίνουν και ακριβώς για αυτό το συντάσσουν - ώστε οτιδήποτε «ενοχλητικότερο» του μοιράσματος φυλλαδίων για την Unicef να ρισκάρει αστυνομικής παρέμβασης και διάλυσης (ενδεχομένως με τις γνωστές «αβρότητες»).
Ποιο είναι το μέτρο και το όριο του «δυσανάλογα» και ποιος το καθορίζει; Ξεκαθαρίζουμε πως σπασίματα, μολότοφ, επιθέσεις κ.λπ. αποτελούν από μόνα τους ποινικά αδικήματα και η προστασία του νόμου απέναντι σε αυτά υπάρχει ήδη - η δε εφαρμογή και επιβολή του συχνά χαρακτηρίζεται από υπερβάλλοντα ζήλο έως και ακραία αυθαιρεσία, καλυπτόμενη πίσω από ζαρντινιέρες, «μεμονωμένα περιστατικά» και λοιπά «ατυχήματα». Εκτός λοιπόν από περιστατικά που ήδη καλύπτει ο νόμος, τι ακριβώς εμπεριέχει η έννοια της «διατάραξης»;
Πάμε λίγο από την αρχή, για να πιάσουμε βασικές έννοιες, όπως ο μηχανισμός της απεργίας. Η απεργία είναι το - αναγνωρισμένο σε όλες τις δημοκρατίες - μέσο διεκδίκησης αιτημάτων των εργαζομένων από τον εργοδότη τους. Για να έχει οποιαδήποτε ισχύ, και άρα έστω και ισχνή ελπίδα επιτυχίας, θα πρέπει η απεργία να προκαλεί σημαντική απώλεια παραγωγής αξίας από τους εργαζόμενους, μεγέθους τέτοιου ώστε ο εργοδότης να αναλογιστεί πως μια ενδεχόμενη υποχώρηση στα αιτήματα είναι τελικά συμφέρουσα σε σχέση με αυτήν. Φανταστείτε ένα νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει την απεργία μόνο εφόσον και μόνο στον βαθμό που δεν «διαταράσσει» την παραγωγή. Τι νόημα θα είχε; Κανένα. Απεργία που δεν ενοχλεί, δεν είναι απεργία.
Οταν τα αιτήματα δεν αφορούν συγκεκριμένο εργοδότη ή εργασιακό κλάδο παρά είναι πολιτικά, ή όταν οι διαμαρτυρόμενοι δεν έχουν εργασιακή σχέση (πχ. φοιτητές, συνταξιούχοι κλπ.), ή πρέπει να ευαισθητοποιηθούν ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, να γνωρίσουν τα αιτήματα και να συμπαρασταθούν, τότε η διαδήλωση και η πορεία είναι τα ενδεδειγμένα δημοκρατικά μέσα. Κατά πλήρη αντιστοιχία με την απεργία, διαδήλωση που δεν ενοχλεί, δεν έχει σοβαρές ελπίδες επίτευξης του στόχου. Ακόμα και οι καθιστικές διαμαρτυρίες του Γκάντι «ενοχλούσαν» τους δρόμους και το εμπόριο ή έστω τον ήρεμο περίπατο του Βρετανού αποικιοκράτη. Διαδήλωση χωρίς «διατάραξη» δεν είναι διαδήλωση. Μάλιστα ο βαθμός της διατάραξης είναι απευθείας ανάλογος της σημαντικότητας μιας διαμαρτυρίας, κρινόμενος από το μέγεθος της συμμετοχής και την δυναμικότητά της: από μια απλή «εθιμοτυπική δήλωση» μέχρι μεγάλα γεγονότα που άλλαξαν τον ρου της Ιστορίας. Ουδέποτε κερδήθηκε οτιδήποτε από οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα χωρίς «διατάραξη», με «καφέ και δύο μπισκοτάκια».
Σε μια κοινωνία όπου οι κυβερνήσεις εξαρτώνται και εν πολλοίς εκβιάζονται από τις ανώτερες οικονομικές ελίτ, η δικαιοσύνη στρεβλώνεται από το ακραία διαφορικό βαλάντιο για νομική εκπροσώπηση και όχι μόνο, τα μεγάλα ΜΜΕ υποκλίνονται σε άμεσα ή έμμεσα «αφεντικά», χρηματοδότες και σπόνσορες… ο περιορισμός των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων σε εκδηλώσεις «χαμηλού βαθμού διατάραξης» είναι ξεκάθαρη απόπειρα φίμωσης και ακραία αντιδημοκρατικός.
* Ο Γεράσιμος Γραμματικόπουλος είναι ιατρός/νευρολόγος στο Neuron Πρότυπο Νευρολογικό Κέντρο.
