Του ΚΩΣΤΑ ΛΟΓΑΡΑ

Εμπλεξα. Για αλλού ξεκίνησα, το θέμα στην πορεία απόκτησε ευρύτερο ενδιαφέρον και τελικά κατέληξα αλλού. Με αφορμή το φασιστοειδές του Big Βrother αναρωτήθηκα τί μάς πείραξε τόσο πολύ, αφού ο άνθρωπος είπε ξεκάθαρα αυτό που είναι. Τον εαυτό του μετέφερε στο τηλεοπτικό κοινό, «ήταν αληθινός και ειλικρινής».

Αυτό ακριβώς είναι το θέμα: δεν είν' το ίδιο πράγμα η «ειλικρίνεια» ενός ανθρώπου με την «αλήθεια του»· ο 'ειλικρινής' και ο 'αληθινός' δεν αποτελούν έννοιες ταυτόσημες.

Η «ανθρώπινη αλήθεια» αντιστοιχεί σε γεγονότα, σε πραγματικότητες κι έχει να κάνει με ατομικές αρχές, αξίες, εδραιωμένες απόψεις, στάση και αντίληψη ζωής (θετική ή αρνητική, αδιακρίτως). Ακόμα και σιωπώντας κάποιος μπορεί να φανερώνει το αληθινό του πρόσωπο, ενώ και η στάση του σώματος οι κινήσεις των χεριών το βλέμμα - όλα αυτά βουβά- αποκαλύπτουν αλήθειες κι αλήθειες σωρό. Ο αληθινός άνθρωπος είναι, πιστεύω, ο εαυτός του σε οποιαδήποτε κοινωνικό ρόλο. Η στάση του είναι ενιαία στη θεωρία και στην πράξη. Δεν παραποιεί την αλήθεια (του), δεύτερες σκέψεις δεν κάνει κι ούτε παλαντζάρει - το ίδιο έγινε και με τον Κρητικό.

Η «ειλικρίνεια», από την άλλη, είναι συναφής περισσότερο με το λόγο και έχει οπωσδήποτε στοιχεία επικοινωνιακά: Απευθύνεται σε έναν δέκτη. Επιλέγει κανείς τους ανθρώπους στους οποίους θα εκστομίσει μια αλήθεια -πολλώ μάλλον τη δική του. Δεν είναι ο καθένας υποχρεωμένος να δεχτεί τη δική μας πραγματικότητα - πολλές φορές μάλιστα δεν είναι ούτε καν ικανός να τη διαχειριστεί ή να την εκτιμήσει. Το γεγονός όμως ότι προστατεύει κανείς μια αλήθεια ή τα δικά του ιερά και όσια - που πιθανόν για κάποιον άλλον να μην είναι ούτε ιερά ούτε όσια - επ' ουδενί τον καθιστά ανειλικρινή. (Το λέει ωραία ο εκκλησιαστικός λόγος: «μη δότε τα άγια τοις κυσίν, μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων»).

Και παρότι με ρηξικέλευθες αλήθειες προχωράει ο κόσμος, ο πολιτισμός, η Τέχνη και η Επιστήμη, τις οποίες και πληρώνουν ακριβά οι τολμηροί λ.χ. Γαλιλαίος, όμως ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεις έναν εαυτό δεν σε καθιστά ντε και καλά ούτε αληθινό ούτε ειλικρινή. Ούτε μια υποτιθέμενη «αλήθεια» σού δίνει άλλοθι για τη χυδαία επιβολή της. (Η περίπτωση Αλεξανδρίδη δεν αποτελεί εξαίρεση, εμφανίζεται και σ' άλλους χώρους ενώ είναι διάχυτη στα social).

Η δικαιολογημένη λοιπόν αντίδραση του κοινού, αυτό λέει: «δεν τη θέλω την αλήθεια σου, κράτα την για τον εαυτό σου». Αν οφείλει κανείς να είναι απολύτως διάφανος κι αληθινός σε κάποιον, αυτός ο κάποιος είναι ο εαυτός του - κι αυτό ούτε αυτονόητο είναι ούτε και τόσο εύκολο όσο το λέω, απαιτεί επίγνωση. Στον εαυτό του και στους δικούς του ανθρώπους.
Ναι, το ξέρω, είναι παρακινδυνευμένο - για να μην πω επιπόλαιο - να αποφανθείς για την αλήθεια ή μη ενός ανθρώπου. Υποθέσεις κάνεις, υποψίες διατυπώνεις, πολλές φορές ξεγελιέσαι, πέφτεις έξω ( θετικά κι αρνητικά).
Ίσως ο μόνος χώρος, σκέφτομαι, όπου δοκιμάζεται με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια η αλήθεια και το ψέμα, είναι η Τέχνη που σέβεται τον εαυτό της. Εδώ διακρίνεις καθαρά το κάλπικο από το αυθεντικό. Και η ειλικρίνεια ταυτίζεται απόλυτα με την αλήθεια. ( Αλλά γι' αυτό, την επόμενη φορά).