Η εμφάνιση και η συνεχιζόμενη διασπορά του νέου κορονοϊού COVID19 έχει επιφέρει την επιβολή αυστηρών περιοριστικών μέτρων προκειμένου να ανακοπεί η εξάπλωση της νόσου.
Η τήρηση της κοινωνικής απομόνωσης - απόστασης θεωρείται επιβεβλημένη για τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα και ηλικιωμένοι. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, 32,647,382 άνθρωποι έχουν προσβληθεί από τον ιό και 990,473 έχουν πεθάνει παγκοσμίως. Οι αριθμοί αυτοί στην αρχή της επιδημίας (Μάρτιος 2020) ήταν 234,073 και 9,840 αντίστοιχα.
Ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας των Ηλικιωμένων βρίσκει τους γηραιούς συμπολίτες μας σε δεινή θέση: Στα προβλήματα του γήρατος έχει προστεθεί και ο κίνδυνος νόσησης από τον ιό COVID19. Από τις πρώτες ημέρες της εμφάνισης της πανδημίας έγινε ορατό ότι οι ηλικιωμένοι (ιδιαίτερα εκείνοι ηλικίας άνω των 80 ετών) έχουν αυξημένο κίνδυνο όχι μόνο να νοσήσουν από τον ιό, αλλά και να καταλήξουν από τις επιπλοκές που προκαλεί σε διάφορα συστήματα του οργανισμού. Ιδιαίτερα ευπαθείς είναι εκείνοι που έχουν υποκείμενα νοσήματα, όπως αναπνευστικά, καρδιολογικά και νεοπλασίες. Με βάση στοιχεία από τη νόσο στην Ιταλία, η θνησιμότητα είναι 12.5% για την ηλικιακή ομάδα των 70-79 και φτάνει το 22.7% για τους άνω των 90 ετών!
Η επιστημονική κοινότητα που ασχολείται με τη σύγχρονη αυτή επιδημία (βιολόγοι, ιατροί, επιδημιολόγοι) έχουν μελετήσει αυτή τη συσχέτιση και έχει καταλήξει σε συμπεράσματα που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας.
Οι ηλικιωμένοι με καρκίνο ωφελούνται τα μέγιστα από την εφαρμογή μέτρων πρόληψης της μετάδοσης, όπως χρήση μάσκας, πλύσιμο χεριών, τήρηση αποστάσεων, αποφυγή συνωστισμού και «Μένουμε σπίτι». Ιδιαίτερα για τους ηλικιωμένους ογκολογικούς ασθενείς είναι απαραίτητο να περιοριστούν οι χωρίς λόγο και προγραμματισμό επισκέψεις στα Νοσοκομεία. Εδώ η τεχνολογία της εξ αποστάσεως συμβουλευτικής βρίσκει την καλύτερή της εφαρμογή.
Οι ηλικιωμένοι ασθενείς με καρκίνο δεν θα πρέπει να αποκλείονται από τις αντικαρκινικές θεραπείες την περίοδο της πανδημίας. Το να μην λάβουν την πρέπουσα αγωγή, δεν τους προφυλάσσει από το κίνδυνο νόσησης από τον ιό. Ο ογκολόγος είναι αρμόδιος να αποφασίσει το εάν θα καθυστερήσει η έναρξη, θα τροποποιηθεί ή θα αναβληθεί για εύλογο χρόνο η ενδεδειγμένη θεραπεία. Αποκλεισμός από τη διαγνωστική διαδικασία, την «ενεργή» θεραπεία ή την παρακολούθηση των ασθενών αυτών αποτελεί ηλικιακή διάκριση που δεν επιτρέπεται να εφαρμόζεται.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην κλινική πρακτική που εφαρμόζουμε στη Μονάδα μας καθ' όλη τη διάρκεια της επιδημίας: Εφαρμογή όλων των γενικών μέτρων προστασίας και επιπλέον, εκτίμηση όλων των εσωτερικών και εξωτερικών ασθενών για προγραμματισμό της θεραπείας με αυστηρή τήρηση των ραντεβού, περιορισμός του αριθμού των συνοδών στους απαραίτητους, τροποποίηση του αριθμού των συνεδριών της θεραπείας, όπου αυτό είναι ιατρικά ενδεδειγμένο και ασφαλές (υποκλασματοποιημένα σχήματα), περιορισμός των διαγνωστικών εξετάσεων στις άκρως απαραίτητες. Τέλος, εφαρμόσθηκε εκτενώς η συμβουλευτική από τηλεφώνου για τη διευθέτηση προβλημάτων που δεν απαιτούσαν επίσκεψη στο Νοσοκομείο.
Αυτή την εποχή της πανδημίας, ο ογκολόγος θα πρέπει να είναι περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ο «συνήγορος» του ηλικιωμένου ασθενή με καρκίνο που προσέρχεται για διάγνωση ή θεραπεία. Πρέπει να ενημερώνεται λεπτομερώς τόσο ο ασθενής όσο και ο φροντιστής του για τα οφέλη της θεραπείας αλλά και για τους κινδύνους που ελλοχεύουν ιδιαίτερα από τη νοσηλεία στο Νοσοκομείο. Και δεν θα πρέπει ο θεράπων ιατρός να παραβλέπει το γεγονός ότι η περίοδος της πανδημίας είναι ένας επιπλέον ψυχοπιεστικός παράγοντας στη ζωή του ηλικιωμένου, που όταν προκαλεί αισθήματα θλίψης και άγχους επηρεάζει έντονα την καθημερινότητά του. Και θα πρέπει να συμβάλλει ώστε οι ηλικιωμένοι να διατηρούν επικοινωνία με τον ιατρό τους και τα οικεία τους πρόσωπα και να τους ενθαρρύνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
*Ο Δημήτριος Μιχ. Καρδαμάκης είναι καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών.
