Δεν είναι αλήθεια ότι το μεγαλύτερο προσόν ενός ομιλητή είναι να ξέρει να χειρίζεται τη γλώσσα, να μιλάει και να γράφει γλαφυρά. Ακόμα πιο μεγάλο πλεονέκτημα είναι να έχει πάντα στο μυαλό τον συνομιλητή του. Να είναι αυτός στην έγνοια του.

Σωστός λ.χ δάσκαλος δεν είναι εκείνος που σαγηνεύει με το λόγο του, αλλά εκείνος που έχει την έγνοια μήπως καταπονεί το ακροατήριό του. Μήπως ο λόγος του κουράζει τους μαθητές που τον ακούν. Γιατί τότε, και το μήνυμα που στέλνει πάει στράφι και αποκοιμίζει το ακροατήριό του. (Δεν είναι ένας και δυο, είναι πολλοί).

Το ίδιο ακριβώς και με τα βαρετά λογοτεχνικά βιβλία ( ουκ ολίγα). Όταν η αφήγηση κάνει κοιλιά, γλαρώνουνε τα μάτια τού αναγνώστη, ο νους του διολισθαίνει, φεύγει η προσοχή και πάει τον έχασες. Αν μάλιστα είναι πρωτάρης και συμβεί να πέσει σε δυο τρία τέτοια - διόλου απίθανο - δεν πρόκειται να ξαναπιάσει στα χέρια του βιβλίο. Στον αιώνα τον άπαντα. Το λέει ωραία ο Σαββόπουλος για κάποιους σκηνοθέτες ταινιών «που οδηγήσαν μια γενιά / στα πιο βαθιά χασμουρητά».

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα ανιαρά κηρύγματα ιερωμένων (τους πιάνει πολλές φορές τ' αυτί μου, στο ραδιόφωνο). Πόσο να τον ακούσεις να μιλάει ; Πέντε λεπτά; επτά ; το πολύ. Είναι ανιαρό να ακούς κάποιον που ξέρεις από πριν τι θα σου πει και πού θα καταλήξει.

Όμως όχι. Πρώτα θα διαβάσουν την εγκύκλιο -συνήθως σεντονιάδα - μετά θα ακολουθήσει το κυρίως κήρυγμα - μακροσκελέστατο. Κοινοτοπίες, πράγματα τετριμμένα, δασκαλίστικα. Βερμπαλισμοί και φλυαρίες. Σαν παλιοί γυμνασιάρχες που διαβάζανε ξανά στις εθνικές γιορτές τις ίδιες και τις ίδιες ομιλίες.

Κι όμως θα μπορούσε ο λόγος τους να αποκτήσει νόημα, ο Αναστάσιος πώς μπορεί; Πώς μπορεί και προσαρμόζει τον εκκλησιαστικό λόγο στη σύγχρονη ζωή κι αποκτάει ενδιαφέρον; Πώς τα καταφέρνει και σε προβληματίζει σοβαρά; Με καίρια ερωτήματα που σπρώχνουν το μυαλό να προβληματιστεί - κι όχι με εύκολες λύσεις πάντοτε, ούτε ρητορικές ερωτήσεις που γνωρίζεις την αυτονόητη απάντηση. Κι ο Αναστάσιος δεν είναι ο μόνος - όμως στα δάχτυλα τού ενός χεριού. Πώς τα καταφέρνει σε κάθε ομιλία του να λέει κάτι απρόσμενα καινούριο και να τον ακούς με ευχαρίστηση, είτε είσαι εντός είτε εκτός.
*
Τι λείπει λοιπόν από όλους αυτούς στους οποίους αναφέρομαι ; Λείπει η πραγματική έγνοια για τον Άλλον, αυτό που λένε κατά κόρον 'ενσυναίσθηση' -- το λένε αλλά αμφιβάλλω αν το εννοούνε κιόλας. Το πραγματικό ενδιαφέρον για το συνομιλητή τους, η επαφή με το 'κοινό' στο οποίο απευθύνονται. Είτε γιατί σαν αυτοηδονιζόμενοι νάρκισσοι έχουν ανάγκη ν' ακούνε τη φωνή τους ('τώρα που ήρθες, θα μ' ακούσεις θες δε θες' )· είτε γιατί ο λόγος γίνεται το όργανο της εξουσίας τους ( με αυταρέσκεια και ασύγγνωστο εγωισμό)· είτε γιατί στην πραγματικότητα αδιαφορούν για αυτούς που έχουνε απέναντί τους ( και δεν παίρνουνε χαμπάρι καν την έκφραση τής δυσφορίας τους). Το ένα χειρότερο απ' το άλλο.

Όχι, δεν είναι αλήθεια ότι το μεγαλύτερο προσόν των ομιλητών είναι να ξέρουν να χειρίζονται τη γλώσσα, να μιλάνε και να γράφουν γλαφυρά. Ακόμα πιο μεγάλο πλεονέκτημα είναι να έχουν στο μυαλό τους τον συνομιλητή. Να είναι αυτός στην έγνοια τους. Για να μπορούν να 'ακούνε' την σιωπή τού ακροατή τους - αυτήν προπάντων.

Κώστας Λογαράς