Παρά την άμεση ψήφιση από τον Μπάιντεν των προεδρικών διαταγμάτων για την επαναφορά των ΗΠΑ στη συμφωνία Παρισίου, που αφορά την κλιματική αλλαγή, καθώς και στον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, είναι πλέον γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν πλέον οριστικά απωλέσει την παγκόσμια ηγεμονία. Αποτελούν έναν από τους πόλους του παγκόσμιου συστήματος.
Οι εικόνες της εισβολής των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο στις 6/1/2021 με τα αυτόματα ανά χείρας, των εκτεταμένων λεηλασιών και των έντρομων βουλευτών, συνθέτουν ένα παζλ έντονων συμβολισμών, σηματοδοτώντας το πέρασμα των ΗΠΑ σε μια άλλη ιστορική περίοδο. Αυτήν της εσωτερικής αναδίπλωσης τους προκειμένου να επουλωθούν οι πληγές της πρωτοφανούς πόλωσης στην κοινωνία, που θυμίζουν αναλογικά τις συνθήκες του εμφυλίου πολέμου. Η ρητορική Τραμπ και η περιφρόνηση του για την αλήθεια και την λειτουργία των θεσμών, θύμιζε πολύ τη φασιστική ρητορική του Μεσοπολέμου. Με τον τρόπο αυτό ο τραμπισμός έχει ήδη δηλητηριάσει ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας, αλλά και το ρεπουμπλικανικό κόμμα, που έχει μετατραπεί σήμερα σε κόμμα αποδοχής όλων των πτυχών της ακροδεξιάς ιδεολογίας και χώρος υιοθέτησης κάθε συνομωσιολογικής υστερίας.
Η βασική αιτία της καθοδικής πορείας των ΗΠΑ οφείλεται στην πολιτική τους στόχευση της επικράτησης της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης με την δημιουργία υπερεθνικών θεσμών, αλλά και την άμεση στρατιωτική και πολιτική επέμβαση τους σε όλα τα μέρη του κόσμου με το πρόσχημα της επέκτασης δήθεν της Δημοκρατίας σε όλο τον πλανήτη. Αυτή η αλαζονεία τους, όμως, ως νικητών του Ψυχρού Πολέμου, μετατράπηκε σε μπούμερανγκ, αφού το αποτέλεσμα αυτών των επιλογών της αμερικανικής ελίτ, ήταν αφενός τα τεράστια οικονομικά προβλήματα (δυσθεώρητο δημόσιο χρέος και προβληματική παραγωγική βάση), και αφετέρου η δημιουργία νέας αταξίας πραγμάτων (Μέση Ανατολή, Αφγανιστάν κ.λπ.) με αποτέλεσμα την σταδιακή, αλλά ορατή οπισθοχώρηση τους, που έλαβε χαρακτηριστικά πολιτικού προτάγματος επί Τραμπ με το σύνθημα First America.
Οι συνθήκες αυτές στον πλανήτη δεν ανατρέπονται πλέον. Η τεράστια άνοδος της Κίνας με την πλήρη βοήθεια των αμερικανικών ελίτ στην πρώτη περίοδο της παγκοσμιοποίησης, και η συνεργασία της με τη Ρωσία, λόγω των δηλητηριωδών σχέσεων που επέβαλλαν οι αμερικανικές ελίτ σε όλες τις δυτικές χώρες, αποτελούν ήδη ένα τεράστιο γεωπολιτικό μέγεθος βάσει του οποίου σχηματοποιείται η νέα μορφή του πλανήτη σε επίπεδο ηγεμονίας. Περαιτέρω, η ρήξη των σχέσεων των ΗΠΑ με την Ευρώπη στην τετραετία Τραμπ έχει δημιουργήσει ήδη τεράστιο ψυχολογικό χάσμα, που δεν είναι σε καμία περίπτωση εύκολο να επανέλθει στην προτέρα κατάσταση.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν αδυνατίσει γεωπολιτικά συνολικά τη Δύση που βρίσκεται σε παρατεταμένη παρακμή έναντι της Ανατολής, στην οποία παρατηρείται έντονος οικονομικός δυναμισμός, αλλά και ισχυρή γεωπολιτική ανάδυση. Είναι βέβαιον ότι η σημερινή φάση της παγκοσμιοποίησης είναι η τελευταία μιας μακράς περιόδου αδιαμφισβήτητης δυτικής ηγεμονίας, που συνδέθηκε με την εμφάνιση του καπιταλισμού. Εξάλλου, οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των αμερικανικών και ευρωπαϊκών ελίτ επέφεραν υπόγειες, αλλά κρίσιμες αλλαγές σε όλες τις κοινωνίες της Δύσης, κατακερματίζοντας αυτές.
Οι διαχωριστικές κοινωνικές γραμμές σε όλο το εύρος των καταπιεζόμενων τάξεων πλέον είναι πολλαπλές και αλληλοεφαπτόμενες: μεταξύ εργαζομένων και ανέργων, νέων και ηλικιωμένων, κατοίκων των πόλεων και της υπαίθρου, μορφωμένων και ανειδίκευτων κ.λπ. Τα χάσματα αυτά ενισχύουν τον κατακερματισμένο κοινωνικό ιστό με συνέπεια σε πολιτικό επίπεδο να ευδοκιμεί το επιφανειακό επικοινωνιακό σχήμα «λαός κατά ελίτ», που είναι το πολιτικό όχημα όλων των λαϊκίστικων κινημάτων που ανήλθαν στην εξουσία (Τραμπ, Σαλβίνι, Ορμπάν, Μπολσονάρου κ.λπ.) ή διεκδικούν αυτήν (Λεπέν, Σαλβίνι κλπ)
Στο προσεχές μέλλον η αστάθεια στη διεθνή αρχιτεκτονική θα ενταθεί με απρόβλεπτες συνέπειες για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη, όπως εύστοχα είχε προδιαγράψει ο Παναγιώτης Κονδύλης στο βιβλίο του «Από τον 20ό στον 21ό αιώνα: τομές στην πλανητική πολιτική».
* Ο Γεώργιος Παπασίμος είναι δικηγόρος, πρώην στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και του ΔΗΚΚΙ, ιδρυτικό μέλος της Κίνησης Ιδεών και Δράσης «ΠΡΑΤΤΩ» και τώρα συμμετέχει στη συλλογικότητα «Πρωτοβουλία 14ης Μάη».
