Το 2020 ξεκίνησε και βρήκε το Πανεπιστήμιο Πατρών στην επόμενη ημέρα, μετά την εφαρμογή του νόμου Γαβρόγλου και την υλοποίηση της συνένωσης του με το ΤΕΙ Πατρών.
Το Πανεπιστήμιο Πατρών βρίσκεται κατακερματισμένο σε 6 πόλεις (3 νομούς), με 37 τμήματα (τα 2 υπό αναστολή λειτουργίας), που έχουν πολλαπλά επικαλυπτόμενα γνωστικά αντικείμενα, με φοιτητές πολλαπλών ταχυτήτων, που σε κάποια από τα τμήματα είχαν κατά πλειοψηφία βαθμολογία εισαγωγής μικρότερη από 10.000 μονάδων (βάση του 10) και διχασμένο εσωτερικά.
Η συνένωση του Πανεπιστημίου με το ΤΕΙ ανέδειξε την ουσιαστική απόσταση που χώριζε τα δύο Ιδρύματα. Διαπιστώθηκε ότι πέραν του τεράστιου εκπαιδευτικού χάσματος και του διαφορετικού προσανατολισμού των δύο Ιδρυμάτων, η έννοια της ακαδημαϊκότητας δεν αποτελούσε την κυρίαρχη νοοτροπία στο ΤΕΙ.
Αυτοί οι δύο κόσμοι συνενώθηκαν και είναι πλέον αναγκασμένοι να ζήσουν και να λειτουργήσουν μαζί.
Δυστυχώς, η απλή διαχείριση της νέας κατάστασης και η αντιμετώπιση των άμεσων προβλημάτων που δημιουργήθηκαν δεν επαρκεί!
Προγράμματα σπουδών με ορίζοντα εξάμηνης λειτουργίας, με διδάσκοντες συμβασιούχους, χωρίς όραμα και προοπτική, με φοιτητές που δεν κατανοούν τον πραγματικό χαρακτήρα ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος και αναλώνονται σε οικονομιστικά αιτήματα, αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα που με βεβαιότητα θα βυθίσει το Πανεπιστήμιο στα τάρταρα των θέσεων στη διεθνή αξιολόγηση.
Τι πρέπει να γίνει; Ποιος είναι ο δρόμος που μπορεί να βάλει πάλι το Πανεπιστήμιο σε τροχιά κανονικότητας και ανάπτυξης;
Στόχος του παρόντος άρθρου είναι η διατύπωση κάποιων προτάσεων που θα μπορούσαν να δώσουν ένα όραμα στην ακαδημαϊκή κοινότητα για φυγή προς τα εμπρός.
Προτείνεται σειρά δράσεων που θεωρώ ότι πρέπει να αναληφθούν εντός του Πανεπιστημίου, και με τη συμβολή της Πολιτείας σε δεύτερο χρόνο, ώστε να λυθούν τα προβλήματα χωροθέτησης του Πανεπιστημίου καθώς και τα προβλήματα προσωπικού και χρηματοδότησης.
Απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε δράση που θα αναληφθεί είναι η ακαδημαϊκή κοινότητα να γνωρίζει την πραγματική κατάσταση του Ιδρύματος, ώστε να πορευθεί και να σχεδιάσει με τα υπάρχοντα πραγματικά δεδομένα και βεβαίως να αξιοποιεί κάθε υπάρχουσα δυνατότητα συμπληρωματικής χρηματοδότησης (πχ το ανταγωνιστικό πλαίσιο δημοσίων επενδύσεων).
-Το Πανεπιστήμιο πρέπει άμεσα να κάνει μια βαθιά αναδιοργάνωση του εκπαιδευτικού τοπίου. Πρέπει να προχωρήσει άμεσα στη συνένωση τμημάτων (πχ, δεν έχει κανένα νόημα να υπάρχουν 4 τμήματα Διοίκησης και 2 τμήματα Γεωργικής Παραγωγής) και στην κατάργηση γνωστικών αντικειμένων, έχοντας μία οραματική πολιτική και μία γενναιότητα. Στα τμήματα που ο εκτενής εσωτερικός διάλογος θα καταλήξει στην αναγκαιότητα κατάργησής τους, οι φοιτητές θα πρέπει να μπορούν να επιλέξουν τη μεταφορά τους σε τμήματα με συναφές αντικείμενο στο πλαίσιο της ίδιας Σχολής, ενώ τα μέλη ΔΕΠ θα επιλέξουν το τμήμα που θα μετακινηθούν με τη σύμφωνη γνώμη των ΓΣ των Τμημάτων Υποδοχής τους.
-Το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να αποσυρθεί από κάποιες από τις πόλεις που λειτουργούν ελάχιστα Τμήματα (π.χ. Αίγιο, Αμαλιάδα, Πύργος), ενώ όπου παραμείνει θα πρέπει να μείνουν ομοειδή Τμήματα που θα δημιουργήσουν Σχολή, η οποία όμως θα πρέπει να λειτουργεί με όρους ακαδημαϊκότητας, θα δημιουργεί πανεπιστημιακή κουλτούρα και τα μέλη ΔΕΠ θα είναι παρόντα συνεχώς στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θα πρέπει όλοι να δεσμευτούμε ότι η εποχή των επισκεπτών στους τόπους εργασίας έχει παρέλθει.
-Το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να επανεκτιμήσει επίσης τη λειτουργία Τμημάτων που αν και έχουν μακρά παράδοση και ικανότατο ακαδημαϊκό προσωπικό, δεν προσελκύουν υψηλής στάθμης φοιτητές.
Αν η πολιτεία δεν θεσμοθετήσει τη βάση του 10, θα πρέπει όλα τα Τμήματα του Πανεπιστημίου να αναδείξουν 2 γνωστικά αντικείμενα (μαθήματα που εξετάζονται στις εισαγωγικές εξετάσεις) και στα οποία οι εισακτέοι θα πρέπει να έχουν αξιολογηθεί κατ' ελάχιστον με τη βάση του 10.
-Το Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι άσυλο αδιάφορων και να σπαταλά πόρους που τελικά δεν αποδίδουν. Παράλληλα, η κοινωνία πρέπει να δεχθεί ότι όταν πληρώνει τις σπουδές ενός νέου παιδιού, αυτό το παιδί θα πρέπει κατ' ελάχιστον να έχει προσπαθήσει για να κατακτήσει αυτό το δικαίωμα!!!
Όμως αυτά τα μέτρα αναδιοργάνωσης δεν είναι επαρκή για να αλλάξουν το τοπίο.
-Το Πανεπιστήμιο πρέπει να κηρύξει μία 3ετία ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ και να λειτουργήσει με όραμα και μέτρα που θα υποστηρίξουν όλα τα μέλη ΔΕΠ να ξεδιπλώσουν τον καλύτερό τους εαυτό και να επιτύχουν στόχους που οι ίδιοι θα θέσουν και θα δηλώσουν.
Η αριστεία θα πρέπει να εκδηλωθεί σε κάθε τομέα της ακαδημαϊκής λειτουργίας του Ιδρύματος: στη διδασκαλία, στην έρευνα, στην καινοτομία, στη δημιουργία spin off σχημάτων που θα βασίζονται στα αποτελέσματα διπλωματικών εργασιών και διδακτορικών διατριβών και στην προσέλκυση ερευνητικής χρηματοδότησης.
-Ολοι οι συνάδελφοι, με ορίζοντα 3ετίας, θα πρέπει να βελτιώσουν τουλάχιστον κατά 25% τις προηγούμενες επιδόσεις τους στη διδασκαλία και την έρευνα και το Πανεπιστήμιο θα είναι εκεί για να υποστηρίξει εμπράκτως την προσπάθεια αυτή.
Παράλληλα, όποια τμήματα θεωρούν ότι είναι ικανά, θα πρέπει να προσπαθήσουν να αναδειχθούν σε Τμήματα Αριστείας και να βελτιώσουν τη θέση τους στις διεθνείς αξιολογήσεις, παράλληλα με την κατάκτηση του τίτλου του Τμήματος Αριστείας.
-Το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να δεσμευθεί για τη συμπληρωματική εσωτερική χρηματοδότηση των Τμημάτων Αριστείας και την παροχή νέων θέσεων ΔΕΠ κατά προτεραιότητα στα τμήματα αυτά.
-Παράλληλα, ένα αίτημα που πρέπει να διατυπωθεί άμεσα προς την Πολιτεία και να διεκδικηθεί, είναι η μεταφορά της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (πρώην ΤΕΙ Πατρών) από την Πάτρα προς την Τρίπολη ή αλλού.
Η παρουσία αυτής της Σχολής του ΠΑΠΕΛ στην Πάτρα λειτουργεί αποπροσανατολιστικά προς τους υποψηφίους στις εισαγωγικές εξετάσεις και μακροπρόθεσμα υπονομεύει τη λειτουργία και την ποιότητα των φοιτητών της Σχολής Θετικών Επιστημών.
Το Πανεπιστήμιο Πατρών έχει βγει βαθιά διχασμένο από τη συνένωση του με το ΤΕΙ. Ο βαθύς διχασμός συνοδεύτηκε από την παραβίαση αποφάσεων συλλογικών οργάνων και την καταστρατήγηση της δημοκρατικής νομιμότητας.
Πρέπει, παράλληλα με το όραμα της αριστείας, να συμφωνήσουμε ΟΛΟΙ (και αυτό είναι το σημαντικό) ότι δε θα ξαναγίνει!!! Καμία φωτισμένη ηγεσία/μειοψηφία δεν επιτρέπεται να παραβιάζει τους στοιχειώδεις κανόνες της δημοκρατίας.
Η δημοκρατία είναι αξία και βάση κάθε προσπάθειάς μας. Στην προσπάθεια αναγέννησης του Πανεπιστημίου Πατρών, κυρίαρχα στοιχεία θα πρέπει να είναι ο σεβασμός των αξιών της δημοκρατίας και της νομιμότητας και η κατηγορηματική απόρριψη κάθε μορφής βίας, φυσικής ή λεκτικής.
*Ο Βασίλης Κωστόπουλος είναι καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών.
