Με τους θεατρικούς και τους συναυλιακούς χώρους κλειστούς οι καλλιτέχνες έπρεπε να ανακαλύψουν έναν άλλον τρόπο για να μπορέσουν να παρουσιάσουν το έργο τους. Άλλωστε, το κοινό δεν έπαψε να ζητά την επαφή με την Τέχνη, αντιθέτως σε συνθήκες εγκλεισμού η ανάγκη αυτή είναι πιο επιτακτική από ποτέ.

Στην καραντίνα της περασμένης άνοιξης πολλά θέατρα ανέβασαν ελεύθερα στο youtube παλαιότερες παραστάσεις τους που είχαν κινηματογραφηθεί πριν τη βίαιη εισβολή του κορωνοϊού στη ζωή μας. Όμως το αρχείο δεν είναι ανεξάντλητο, ούτε, δυστυχώς, όλες οι κινηματογραφήσεις ήταν τεχνικά άψογες. Οι θεατές όμως ανταποκρίθηκαν στην πλειονότητα των προβολών.

Στην καραντίνα που ξεκίνησε με το κλείσιμο των θεάτρων τον Νοέμβριο, οι κλειστοί συναυλιακοί χώροι δεν πρόλαβαν να ανοίξουν ποτέ, μια νέα πρόταση έκανε την εμφάνισή της: το live streaming. Οι άνθρωποι του θεάτρου και της μουσικής ερμηνεύουν ζωντανά για όλους εμάς, που μέσω από τις οθόνες μας ρουφάμε εικόνες και νότες, έναντι χαμηλού, είναι η αλήθεια στις περισσότερες περιπτώσεις, αντιτίμου.

Η ηθοποιός Κόρα Καρβούνη, ο τραγουδοποιός Μίλτος Πασχαλίδης και ο σκηνοθέτης Γιώργος Παπαγεωργίου μοιράζονται μαζί μας την αίσθηση του να δημιουργούν σε live streaming. Επιπλέον, ο σκηνοθέτης Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης μας μιλάει για το πώς η κινηματογράφηση μιας performance εκτός θεάτρου γεννάει ένα νέο βλέμμα. Πώς είναι να μην υπάρχει ζωντανό κοινό, επηρεάζει τον τρόπο που δουλεύουν οι καλλιτέχνες, ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου;

Μέχρι να ανοίξουν ξανά τα θέατρα και οι συναυλιακοί χώροι οι απαντήσεις είναι εδώ.

Κόρα Καρβούνη: «Δεν μπορείς να φανταστείς πόσα μηνύματα έλαβα από τον κόσμο»

Έπαιξα την «Ευρυδίκη» δύο φορές σε live streaming. Ήταν πολύ περίεργο και, δεν σου κρύβω, και κάπως λυπηρό γιατί ενώ μας έβλεπαν χιλιάδες μάτια ήμασταν μόνο με τις κάμερες. Από την άλλη παρότι ήταν στενάχωρο ταυτοχρόνως ήταν και πολύ συγκινητικό. Ήταν πολύ διττά τα συναισθήματα που είχα. Εκεί που ένιωσα άσχημα ήταν το τέλος, δηλαδή στην υπόκλιση.

Όταν παίζουμε με κοινό υπάρχει μια ενέργεια που εκπορεύεται από τη σκηνή ενώ και εμείς πάνω στη σκηνή προσλαμβάνουμε από το κοινό πώς εκείνο δέχεται την παράσταση. Αυτό το δούναι και λαβείν ενέργειας μεταξύ κοινού και σκηνής δεν υπήρχε.

Από την άλλη είναι αντίβαρο η σκέψη ότι μπορέσαμε μέσα στην πανδημία να κάνουμε σε πραγματικό χρόνο την παράσταση και έτσι δόθηκε η δυνατότητα στους θεατές να «μπουν» στο θέατρο.

Η Κόρα Καρβούνη και ο Λαέρτης Μαλκότσης σε σκηνή από την «Ευρυδίκη»/φωτογραφία: Πάτροκλος Σκαφίδας

Είναι μεγάλη η πρόκληση· προσπάθησα να συγκεντρωθώ πάρα πολύ και να πω την ιστορία, να παίξω την παράσταση για όλους αυτούς τους ανθρώπους που δεν μπορούν να πουν να έρθουν.

Δεν μπορείς να φανταστείς πόσα μηνύματα έλαβα από τον κόσμο, μετά την παράσταση και πόση ανάγκη υπήρχε για θέατρο. Ο κόσμος μας ευχαριστούσε που, έστω και έτσι, είδε θέατρο. Υπήρξαν βέβαια και άλλοι που δεν θέλησαν να το δουν γιατί προτιμούν να το δουν κανονικά.

Το ζωντανό θέατρο δεν μπορεί να αντικατασταθεί από το live streaming.

Δεν φοβήθηκα ποτέ ότι θα γίνει το αντίθετο, ο κόσμος θέλει να δει την παράσταση απο κοντά.

Όμως το live streaming μπορεί να εδραιωθεί για όσους ζουν εκτός Αθηνών και για ανθρώπους που δεν μπορούν να έρθουν στο θέατρο για λόγους υγείας. Από αυτή την άποψη, θα βγει κάτι καλό.Μίλτος Πασχαλίδης: «Όλοι έχουμε μπει στη σύμβαση ότι αυτό είναι κάτι προσωρινό»

Η αίσθηση όταν τραγουδάω σε live streaming είναι ίδια με την αίσθηση που έχω όταν εμφανίζομαι στην τηλεόραση. Έχω παίξει μουσική και έχω τραγουδήσει πολλές φορές στην τηλεόραση, κι εκεί ξέρω ότι με παρακολουθεί πολύς κόσμος κι ας μην υπάρχει κοινό. Έτσι δεν αντιμετώπισα το live streaming όπως τις συνηθισμένες συναυλίες μου αλλά ως μια τηλεοπτική εκπομπή και με το αίσθημα ότι αυτό δεν είναι κάτι μόνιμο, πως κάποια στιγμή θα επιστρέψουμε στις κανονικές συναυλίες.

Αυτό που μου λείπει από τις συναυλίες είναι ο κόσμος γιατί πάντα μου άρεσε να αλληλοεπιδρώ μαζί του. Δεν φτιάχνω ένα πρόγραμμα στο χαρτί και πάω. Καταλαβαίνω τον παλμό του κόσμου χωρίς να σημαίνει ότι κάνω τα χατίρια αλλά σίγουρα μου λείπει πολύ η αλληλεπίδραση.

Μου λείπει να τραγουδήσω, ρε παιδί μου.

Βέβαια, μετά το live streaming έλαβα μηνύματα, ήταν ένα είδους βάλσαμο για τους ανθρώπους. Τους έχουμε λείψει και μας έχουν λείψει. Όλοι όμως έχουμε μπει στη σύμβαση ότι αυτό είναι κάτι προσωρινό.

Γιώργος Παπαγεωργίου: «Ο θεατής απόλαυσε μια δουλειά συνόλου»

Είχα ξεκινήσει πρόβες στην αρχή της σεζόν για να παίξει ξανά ο «Αρίστος» στο Άνεσις. Πηγαίναμε και κάναμε τις πρόβες μας γιατί είχαμε και μια αντικατάσταση στη διανομή αλλά κάθε λίγο έσκαγε μια νέα πληροφορία για εάν, πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα λειτουργούσαν τα θέατρα. Μας είχε πιάσει απελπισία αλλά παρ’ όλα αυτά συνεχίζαμε να κάνουμε πρόβες. Κάποια στιγμή με πήρε ο Δημήτρης Τάρλοου και μου λέει ότι θα ήθελε να κάνει κάποιες live streaming παραστάσεις με επιλεγμένες παραγωγές, κάποιες δικές του και κάποιες που εκτιμά και θεωρεί ότι ταιριάζουν στο προφίλ του θεάτρου Πορεία. Με το χέρι στην καρδιά το βρήκα πολύ τιμητικό.

Δεν θα έκανα live streaming τον «Αρίστο» παρά μόνο σε συνθήκη όπως αυτή που πρόσφερε το θέατρο Πορεία. Το λέω πολύ συνειδητά αυτό. Για εμένα, το Πορεία ήταν το θέατρο που φέτος έκανε με τους σωστούς, επαγγελματικούς και πολύ υψηλών προδιαγραφών όρους live streaming. Με τον τρόπο που έγινε στο Πορεία το live streaming είναι κάτι πολύ ακριβό και δύσκολο να γίνει όμως για μένα είναι το μοναδικό θέατρο που όντως έφερε κοντά τον θεατή στη θεατρική πράξη. Το live streming έγινε με ένα εξαιρετικό crew, με τη συνεργασία μου έναν τηλεσκηνοθέτη και με τρεις καμεραμάν. Ο θεατής απόλαυσε μια δουλειά συνόλου. Αλλά και για εμάς ήταν μια πολύ δημιουργική διαδικασία.

Από την στιγμή που είχα την πρόταση, οι πρόβες έγιναν αποκλειστικά για το live streaming και πλέον σκηνοθετούσα τους ηθοποιούς με άξονα την κάμερα.

Χρησιμοποιήσαμε το live streaming ως εργαλείο και όχι απλώς ως έναν άλλον τρόπο να αποτυπώσουμε την παράσταση.

Στις αρχές ήταν λίγο περίεργο αλλά μετά μου είπαν οι ηθοποιοί, που άλλωστε έζησαν την παράσταση, ότι ήταν και γι’ αυτούς πολύ δημιουργικό. Αντί να κοιτάς τον θεατή, κοιτάς την κάμερα αλλά ξέρεις ότι μέσα από αυτή την κάμερα επικοινωνείς με χιλιάδες θεατές από όλο τον κόσμο.

Έπαιρναν θεατές στο θέατρο, που την ώρα του live streaming λειτουργούσε με προσωπικό ασφαλείας, και έλεγαν ότι ήθελαν να συγχαρούν τους ηθοποιούς, ότι είχαν σηκωθεί όρθιοι στο σπίτι τους μπροστά από την οθόνη και τους χειροκροτούσαν. Είναι απίστευτα συγκινητικό αυτό.

Το ζωντανό θέατρο δεν μπορεί να υποκατασταθεί από τίποτα. Με το live streaming όμως δίνεται η δυνατότητα σε θεατές, που ούτως ή άλλως δεν θα μπορούσαν να παρευρεθούν στο θέατρο, να δουν μια παράσταση.

Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης: «Έχουμε ανοίξει ένα ενδιάμεσο τοπίο, ανάμεσα στο θέατρο και στο σινεμά»

Το project για τη «Ρόζμαρι» ξεκίνησε μέσα σε ένα σπίτι. Ο χώρος προβών μας ήταν το σπίτι της πρωταγωνίστριας που υποδύεται τη Ρόζμαρι, της Θάλειας Παπακώστα. Ήταν μια παράσταση που προετοιμάστηκε πέρσι και παίχτηκε στο Bios για δύο παραστάσεις. Πέρα από αυτό, μας ήρθε στο μυαλό να γυριστεί η performance στο σπίτι, πριν ακόμη την έλευση του κορωνοϊού και αναγκαστούμε να μπούμε στη συνθήκη του live streaming. Ήταν ένα concept, που ούτως ή άλλως, είχαμε σκεφτεί γιατί ταιριάζει στο ίδιο το έργο και τον τρόπο που τον δουλεύαμε.

Οπότε στην πραγματικότητα, δεν ήρθε ως εμπόδιο ο κορωνοϊός και αναγκαστήκαμε να ανεβάσουμε live streaming την παράσταση σε ένα άδειο θέατρο. Εμένα αυτό λίγο με στεναχωρεί δηλαδή να τοποθετούνται κάμερες σε άδεια θέατρα, ως σαν να υπερθεματίζουν την εικόνα ενός άδειου θεάτρου. Βλέπω ότι οι ηθοποιοί λειτουργούν σαν να υπάρχει κόσμος στα καθίσματα ενώ δεν υπάρχει. Θεωρώ ότι αυτό είναι κάτι που δεν είναι υπέρ της λειτουργίας του ηθοποιού.

Εμείς λοιπόν αποφασίσαμε να παίξουμε μακριά από βελούδινα καθίσματα, μακριά από το σανίδι, μακριά από κουίντες αφού, έτσι κι αλλιώς, βιώνουμε μια κατάσταση που τα θέατρα είναι κλειστά.

Ας βρεθούμε, λοιπόν, σε έναν άλλο χώρο με ένα άλλο βλέμμα.

Κάλεσα έναν φίλο μου κινηματογραφιστή, τον Γιώργο Αθανασίου, ο οποίος κινηματογραφεί την παράσταση σε μονοπλάνο. Ως σκηνοθέτης δουλεύω σε πολλές κλίμακες με τους ηθοποιούς. Έκανα κι εγώ ο ίδιος μόνος μου μια περιήγηση μέσα στο σπίτι, άλλες στιγμές να βλέπω τους ηθοποιούς, άλλες στιγμές να απομακρύνομαι και μόνο να τους ακούω.

Αυτό λοιπόν θέλουμε και για τον θεατή. Να κάνει ένα ταξίδι μέσα στην performance, μέσα στις σχέσεις, πολύ κοντά στον ηθοποιό αλλά και πιο μακριά, με τον ήχο του ίδιου του δωματίου.

Ο κινηματογράφος εισβάλλει βίαια μέσα σε όλο αυτό από τη στιγμή που υπάρχει η χρήση της κάμερας. Με έναν τρόπο το project βρίσκεται μεταξύ σινεμά και θεάτρου. Δεν έχουμε όμως κάδρα σκηνοθετημένα αλλά έχουμε μια κινούμενη εικόνα αλλά έναν ίλιγγο όπως τον ίλιγγο του ματιού που προσπαθεί να πιάσει τους ηθοποιούς.

Έχουμε ανοίξει ένα ενδιάμεσο τοπίο, ανάμεσα στο θέατρο και στο σινεμά, που ούτως ή άλλως θα υπάρχει μελλοντικά ως ένας νέος χώρος.

«Ρόζμαρι», online προβολή-video on demand, διαθέσιμη από 5 έως 7 Μαρτίου, εισιτήριο 8 ευρώ.