Η τακτική ολομέλεια των μελών των ομάδων της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ» του περασμένου Ιουνίου έγινε περίπου με παρόμοιες συνθήκες με την πρόσφατη στο τέλος Σεπτέμβρη. Είχε όμως μία διαφορά. Τότε ήμασταν στην φάση του τέλους του πρώτους κύματος της πανδημίας και είχαμε μία αισιόδοξη και θετική διάθεση για το καλοκαίρι που είχε έλθει και ευελπιστούσαμε ότι η κατάσταση θα ήταν καλύτερη.
Η φθινοπωρινή ολομέλεια της ΠΡΟΤΑΣΗΣ έγινε σε συνθήκες λίγο διαφορετικές. Ενώ ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει κάτι σχετικά με τον ιό, η απειλή του δευτέρου κύματος μας δημιουργεί έναν αυξημένο δικαιολογημένο φόβο λόγω του χειμώνα που έρχεται, σε συνδυασμό με την έλλειψη καλής συνεργασίας επιστημόνων, κράτους και όλων των πολιτών για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Η αυξανόμενη ένταση με την οποία λειτουργεί το πρόβλημα αυτό που απειλεί την υγεία και την ζωή μας, αλλά και ο τρόπος που προβάλλεται καθημερινά ενέχουν τον κίνδυνο να μας αποπροσανατολίσουν με αποτέλεσμα να εστιάζουμε στο δένδρο και να χάσουμε το δάσος. Να μας απορροφήσει ο φόβος αλλά και η προβολή της αδιαφορίας για τον ιό και να αποσυρθούμε από τον αγώνα για την ζωή.
Τι εννοώ με αυτά. Παρά το ότι τα τελευταία χρόνια η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας έχουν βοηθήσει στην αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων που μας απειλούν, η ζωή μας και η υγεία μας δεν είναι εξασφαλισμένες, ούτε ποτέ μπορεί να είναι τελείως εξασφαλισμένες (παρά τις υποσχέσεις των ασφαλιστικών εταιρειών!!! ). Αυτή είναι μία πραγματικότητα. Μπορούν όμως να γίνουν αρκετά, για να προλάβουμε καταστάσεις. Αυτός είναι και ο ρόλος της πρόληψης.
Υπάρχουν λογής και λογής κίνδυνοι. Κίνδυνοι μικρής εμβέλειας αλλά και κίνδυνοι που απειλούν την ύπαρξη του πλανήτη και του ανθρωπίνου γένους όπως: Η κλιματική αλλαγή, ο κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου, οι κίνδυνοι από την μόλυνση της ατμόσφαιρας, οι καλλιέργειες και τα φυτοφάρμακα, οι ορμόνες και τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή κρέατος, η έλλειψη καθαρού νερού, αλλά και κίνδυνοι από τον τρόπο αξιοποίησης της τεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας. Ηδη γινόμαστε μάρτυρες περιπτώσεων που η τεχνολογία οδηγεί πολλούς συνανθρώπους μας στην ανεργία, αλλά μπορεί να μας οδηγήσει και σε πιο μεγάλους κινδύνους σε σημείο που μπορεί να απειληθεί η ζωή γενικότερα. Ο φόβος ενός πυρηνικού αφανισμού δεν έχει εξαλειφθεί όσο μακρινός και αν φαντάζει.
Από την αρχή της πανδημίας ακούστηκαν πολλά. Μερικά φάνηκαν υπερβολικά. Μερικά από αυτά όμως έχουν ήδη συντελεστεί με την συγκατάθεσή μας, πολύ πριν την πανδημία όπως: Μας ελέγχουν οι μεγάλες ψηφιακές εταιρείες με τα δεδομένα που τους διαθέτουμε αδιαμαρτύρητα, χωρίς καμία εγγύηση πως και που θα χρησιμοποιηθούν ή άλλο παράδειγμα, όλοι θέλουμε να φύγει η κεραία κινητής τηλεφωνίας από την γειτονιά μας αλλά ταυτόχρονα ζητάμε να έχουμε παντού δυνατό σήμα και γρήγορο διαδίκτυο.
Για όλα αυτά και πολλά άλλα δεν σημαίνει ότι πρέπει να παραιτηθούμε από την τεχνολογική εξέλιξη. Πρέπει όμως κάθε εξέλιξη να συνοδεύεται και με τρόπους ασφαλούς χρήσης. Είναι σαφές ότι οι ευχές δεν δίνουν λύσεις αλλά οι διεκδικήσεις και κυρίως η αποφασιστικότητά μας ότι δεν εκχωρούμε την υγεία μας στο βωμό της υπερκατανάλωσης της τεχνολογίας, μπορούν να φέρουν αποτελέσματα.
Αυτά που αναφέρω δεν έχουν πρόθεση να αυξήσουν τον φόβο μας. Εχουν στόχο να μας κρατούν σε μία επαγρύπνηση. Να μας αφυπνίσουν και να μας κάνουν υποψιασμένους πολίτες. Να μην μένουμε σε αυτά που μας πλασάρουν (τα ΜΜΕ, οι πολιτικοί, οι influencers….) ως αλήθεια αλλά να αναζητούμε την αλήθεια. Nα ερευνάμε, να διασταυρώνουμε, να κρίνουμε, να εμπιστευόμαστε τις αρχές και τις αξίες μας. Αυτά είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά του ενεργού πολίτη.
Εχθρός του ενεργού πολίτη αλλά και της προσπάθειας να ενημερωθεί και να έχει μία αντίληψη του όλου, δηλ. του δάσους και να μην μένει στο δένδρο, είναι η καθημερινότητα. Η καθημερινότητα που αφορά την εργασία μου, την οικογένειά μου. Τελεία! Τι θα φάμε, τι θα φορέσουμε, πως θα διασκεδάσουμε, να μάθουν τα παιδιά ξένες γλώσσες, να μπουν στο πανεπιστήμιο. Τελεία!
Θα πείτε μα…. Αυτά είναι πράγματα απολύτως αναγκαία και βασικά. «Εγώ δουλεύω για το μεροκάματο, δεν μου μένει χρόνος για τα κοινά…» Αν μείνουμε όμως μόνο σε αυτά και συμμετέχουμε σε αποφάσεις μόνο για αυτά, τότε τις αποφάσεις για τα μεγάλα και καθοριστικά από τα οποία εξαρτάται το μέλλον της ανθρωπότητας θα τις πάρουν κάποιοι με μόνο κριτήριο το δικό τους κέρδος, αδιαφορώντας για τις καταστροφές που θα δημιουργήσουν. Αυτός είναι και ο λόγος που μας ωθούν να μπούμε στον μονόδρομο της υπερκατανάλωσης ώστε να μην μένει χρόνος και νους για τα σκεφτούμε και να διεκδικήσουμε σωστές αποφάσεις για τα μεγάλα.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα δούμε ότι δεν κάναμε καλή οικονομία του χρόνου μεταξύ των μεγάλων και μικρών προβλημάτων, της προσπάθειας για τα καθημερινά προβλήματα και αυτής της προσπάθειας για τη σωτηρίας του όλου.
Μία τέτοια ισορροπία αναζητούμε στην ΠΡΟΤΑΣΗ με έναν ορισμό του ενεργού πολίτη όπως περιεγράφηκε νωρίτερα. Δηλαδή αυτού, που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέρος του συνόλου, που νοιάζεται για το σύνολο καθώς ξέρει ότι θα σωθεί και το μέρος αν διασφαλίσουμε το όλο, του πολίτη που νοιάζεται για το δάσος για να σωθεί το δένδρο. Το δάσος είναι τόσο μεγάλο όσο όλος ο κόσμος, ο πλανήτης, το σύμπαν. Υπάρχει μία αλληλεπίδραση σε όλα αυτά, σαν την αλληλεπίδραση που υπάρχει παντού. Η καλοπέραση των δυτικών κοινωνιών έχει ως αποτέλεσμα την φτώχεια και την πείνα σε άλλα σημεία του πλανήτη. Συμπαράσταση στους φτωχούς του κόσμου σημαίνει ΕΓΩ να είμαι πρόθυμος να ζήσω και με λιγότερα.
Αυτά για να γίνουν δεν φθάνουν τα λόγια. Είναι απαραίτητη η δράση, η πράξη, το έργο. Αυτός είναι και ο ρόλος των ομάδων έργου πρόληψης της ΠΡΟΤΑΣΗΣ, κίνησης για έναν άλλο τρόπο ζωής. Να δυναμώνουμε εμείς, για να φροντίζουμε το όλο,το οποίο με την σειρά του θα δίνει περισσότερο δύναμη στο εμείς.
Ο φόβος λοιπόν από την πανδημία πρέπει να γίνει σύμμαχός μας στην πρόληψη και όχι να μας αποπροσανατολίσει και να χάσουμε το δάσος.
* Ο Βασίλης Πασσάς είναι γιατρός -Δρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονικά Υπεύθυνος της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ.
