Σύμφωνα με έναν από τους ορισμούς που κανείς μπορεί να βρει στα λεξικά, ως μάσκα ορίζεται η καλύπτρα των ματιών ή όλου του προσώπου, για μεταμφίεση στις αποκριές ή σε άλλες περιστάσεις κατά τις οποίες κάποιος επιθυμεί να αποφύγει την αναγνώριση των χαρακτηριστικών του προσώπου του. Στην ιατρική βεβαίως, η μάσκα ορίζεται ως μέσον επαρκούς προφύλαξης από την έκθεση σε παθογόνους μικροοργανισμούς και ιούς. Σε κάθε περίπτωση η μάσκα δημιουργεί ένα φυσικό εμπόδιο, ένα «τείχος» μεταξύ ημών και του περιβάλλοντος, το οποίο μπορεί να είναι επιβλαβές και ενίοτε τοξικό.
Η παρουσία της μάσκας υποδηλώνει την ανάγκη απόκρυψης, απομόνωσης, διαχωρισμού, οριοθέτησης, προστασίας. Ακόμα και οι αποκριάτικες μάσκες, αποκρύπτοντας την πραγματική μας ταυτότητα, μας εξασφαλίζουν την επιθυμητή ανωνυμία που επιβάλλει το καρναβαλικό πνεύμα, στο πλαίσιο της απελευθέρωσης που προϋποθέτει η χωρίς όρια διασκέδαση.
Ποιος να φανταζόταν ότι η «ταπεινή» μάσκα θα γινόταν υψίστης σημασίας αγαθό εν καιρώ πανδημίας, μέτρο της συναισθηματικής μας νοημοσύνης, απαραίτητο αξεσουάρ για την χωρίς ή υπό όρους κυκλοφορία μας και δείκτης σεβασμού προς το συνάνθρωπο. Και όμως, η συγκυρία επιβάλλει την αυστηρή χρήση της μάσκας, ως μοναδικού μέσου, που μπορεί να ανακόψει την επέλαση της πανδημίας.
Είναι όντως αξιοπρόσεκτη η ανυπακοή μας σε ότι αφορά τη χρήση της προστατευτικής μάσκας, που θα έλεγε κανείς πως στο υποσυνείδητό μας υπάρχει σχετικός αρνητικός σύνδεσμος. Μήπως τελικά είμαστε ενδόμυχα «επαγγελματίες» «μασκαράδες, εκουσίως ή ακουσίως και η εμφάνισή μας με μάσκα, μας προκαλεί να αποδεχτούμε την ταυτότητά μας και αυτό μας φοβίζει; Ας σκεφτούμε ελεύθερα και ειλικρινά, πόσες φορές εξαναγκαζόμαστε να δηλώνουμε με τη συμπεριφορά μας πως είμαστε κάποιοι άλλοι, επειδή το επιβάλλουν οι κοινωνικές συνθήκες ή επειδή μας εξασφαλίζεται μέσω της ομοιογένειας η αποδοχή και η ενσωμάτωση. Τότε λοιπόν, ενδυόμεθα προσωπείο αλλότριο, τουτέστιν μάσκα, για να είμαστε αρεστοί και αποδεκτοί. Μας πληγώνει, αλλά ανάγκα και Θεοί πείθονται.
Πίσω από μια «μάσκα» προσπαθούμε να κρύψουμε την ηλικία μας, τα συναισθήματά μας, τους φόβους και τις επιθυμίες μας, τις αδυναμίες μας και τις ευαισθησίες μας, την πραγματική μας ταυτότητα με άλλα λόγια, ώστε να εξασφαλίσουμε την αποδοχή ή έστω την ανοχή. Εχετε σκεφτεί πόσο σημαντικά πράγματα θυσιάζουμε στην παραπάνω περίπτωση; Πολλοί άνθρωποι στον σύγχρονο κόσμο, ζουν καταπιεσμένοι, ως κάποιοι άλλοι, επειδή έτσι γίνονται αρεστοί και αποδεκτοί από την «αγέλη». Κοιτάξτε γύρω σας ή και στον καθρέπτη και θα δείτε μερικούς. Πολλές φορές η «αγέλη», εξασφαλίζει-επιβάλλει «ανοσία» στην ίδια μας την ταυτότητα, στο ίδιο μας το «είναι». Μήπως τελικά φοβόμαστε τη μάσκα, επειδή ζούμε όντως «μασκοφόροι» και απομονωμένοι; Δείξε μου τη μάσκα που κρύβεις κάτω από τη μάσκα που φοράς, τραγούδησαν δεκαετίες πριν οι Τρύπες και ο Γιάννης Αγγελάκας και πόσο μα πόσο δίκαιο είχαν.
Το αντίδοτο στην ανυπαρξία είναι ο αληθινός μας εαυτός, η ειλικρίνειά μας απέναντι σε καθετί ψεύτικο και προσωρινό, η πραγματική μας ταυτότητα, όπως πηγάζει από τις αξίες και τα βιώματά μας, από τα ιδανικά και την ηθική μας. Ο «αληθινός» άνθρωπος είναι ευτυχισμένος και ο πραγματικά ευτυχισμένος άνθρωπος λάμπει. Αυτή η λάμψη δεν μπορεί να επισκιαστεί από οποιαδήποτε μάσκα, γιατί πηγάζει από την καρδιά μας.
Στη δύσκολη εποχή της πανδημίας που είναι εδώ και απειλεί τις ήδη αποξενωμένες ανθρώπινες κοινωνίες, το μόνο αντίδοτο στην απομόνωση είναι το χαμόγελο, το ειλικρινές και πηγαίο ανθρώπινο χαμόγελο, που γεννιέται στην καρδιά, γιγαντώνεται στα χείλη και φτερουγίζει μέχρι τα μάτια. Η μεγαλύτερη ευτυχία είναι να σου «χαμογελούν» ένα ζευγάρι όμορφα και εκφραστικά μάτια, ακόμα και πίσω από μια μάσκα. Ας πολεμήσουμε λοιπόν την απομόνωση της καραντίνας με ένα ζεστό χαμογελαστό βλέμμα, που καμιά μάσκα δε μπορεί να καλύψει. Εκείνοι που μπορούν θα καταλάβουν και αυτοί που δε μπορούν θα παρασυρθούν!
* Ο Σωτήρης Σιδέρης είναι MSc., PhD. βιολόγος, νοσοκομειακός φαρμακοποιός ΕΣΥ.
