Με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Επανάσταση του 1821 η Πάτρα τίμησε μία από τις μεγαλύτερες μορφές του Αγώνα, τον Γερμανό Γ΄, γνωστό από τα πρώτα μαθητικά χρόνια στο πανελλήνιο με τον τίτλο Παλαιών Πατρών Γερμανός.
Υπήρξε ο μητροπολίτης της πόλης στην περίοδο των μεγάλων ιστορικών γεγονότων, με σημαίνοντα ενεργό ρόλο στην προετοιμασία και στην υπηρεσία του Αγώνα, μία αμφιλεγόμενη πάντως, όσο και με μυθικά χαρακτηριστικά προσωπικότητα.
Στις 10 του Απρίλη του 1923 αποκαλύφθηκε στην πλατεία των Υψηλών Αλωνίων ο ανδριάντας του, έργο του πατρινού γλύπτη Ανδρέα Σώχου. Οι επετειακές εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν με καθυστέρηση δύο ετών, αφού οι πόροι του έργου συγκεντρώνονταν από το υστέρημα των απλών πατρινών με έρανο, που διήρκεσε σαράντα σχεδόν χρόνια (1884-1923).
ΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ ΕΠΙΣΚΙΑΣΑΝ
Τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και με την παρουσία των αχαιών πολιτικών Στυλιανού Γονατά και Γεώργιου Παπανδρέου, όπως και του Νικόλαου Πλαστήρα και πολλών άλλων, σημαίνοντα όλα πρόσωπα της τότε επαναστατικής κυβέρνησης. Η παρουσία τους προσέδωσε πολιτικό χαρακτήρα στις εκδηλώσεις και το γεγονός της τιμητικής προς τον Γερμανό τελετής επισκιάστηκε.
Το μέγα πλήθος των πατρινών που συμμετείχε, αναλώθηκε σε επευφημίες προς τον βασιλιά και την κυβέρνηση σε μία μάλλον ενορχηστρωμένη παράσταση. Ακόμα μεγαλύτερο ήταν το παράπλευρο ενδιαφέρον για τη ζωηρή κοινωνική κίνηση που προκάλεσε η άφιξη και παραμονή στην πόλη τόσο σημαντικών προσωπικοτήτων.
Η «ΑΚΡΑΙΦΝΗΣ ΑΦΟΣΙΩΣΙΣ»
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε την επόμενη και ο τοπικός τύπος περιγράφοντας με γλαφυρό τρόπο τα «αισθήματα ακραιφνούς αφοσιώσεως και πίστεως προς την Α.Μ. τον Βασιλέα και προς την Επανάστασιν». Ηταν η ίδια κυβέρνηση που πέντε μήνες ενωρίτερα είχε με συνοπτικές και οιονεί δικαστικές διαδικασίες εκτελέσει τον πατρινό Δημήτριο Γούναρη και άλλους, επιρρίπτοντάς τους τις ευθύνες της Μικρασιατικής καταστροφής. Η συγκυρία των γεγονότων ήταν μοναδική. Τα πάθη και τα μίση που αναδείχθηκαν στην Επανάσταση του 1821, που οδήγησαν σε διώξεις και δολοφονίες αγωνιστών, μεταξύ των οποίων πιθανόν και του Γερμανού, είχαν αναβιώσει σε διαφορετική εποχή εκατό περίπου χρόνια αργότερα.
Οι πρωταίτιοι των εκτελέσεων της μικρασιατικής καταστροφής εκφωνούσαν πανηγυρικούς λόγους στη μνήμη ενός άξιου τέκνου της πατρίδας, του Παλαιών Πατρών Γερμανού, που πιθανότατα είχε δολοφονηθεί, ίσως για πολιτικούς λόγους.
ΔΙΩΞΕΙΣ ΚΑΙ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ
Η Επανάσταση του 1821 και η έναρξή της απαιτούσαν την αγαστή συνεργασία ετερόκλητων προσωπικοτήτων, προσωρινή έστω απόσυρση των προσωπικών φιλοδοξιών, κατευνασμό των ερίδων και συμφιλίωση εκείνων που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του κοινού σκοπού της απελευθέρωσης. Με χαλαρό ακόμα τον δεσμό της εθνικής συνείδησης, οι δεύτερες σκέψεις ως προς την ανάληψη και τη διαμοίραση της εξουσίας μετά από την ευόδωση των επαναστατικών ενεργειών δεν ήταν δυνατόν να εξαφανιστούν. Οι έριδες και οι εμφύλιες διαμάχες, με πρότυπα και άθλιες πρακτικές που εδράζονταν στην παρωχημένη οθωμανική διοίκηση, ήρθαν στο προσκήνιο μεσούσης της απελευθερωτικής προσπάθειας, η οποία κινδύνευσε σοβαρά με αποτυχία. Διώξεις, ακόμα και του μεγάλου Κολοκοτρώνη, και δολοφονίες αγνών αγωνιστών, όπως του Παναγιώτη Καρατζά, ήσαν μερικά από τα πάρα πολλά περιστατικά που καταγράφηκαν.
Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, μία εξέχουσα όσο και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα της Επανάστασης, γνώρισε και εκείνος πολιτικές διώξεις στις εμφύλιες συγκρούσεις του 1825 και πιθανώς δολοφονήθηκε με υπερβολική δόση φαρμάκου ένα χρόνο αργότερα. Βρισκόταν στο Ναύπλιο ως εκλεγμένο μέλος της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης και ως πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων από τον Απρίλιο του 1826, όταν προσβλήθηκε από εξανθηματικό τύφο, ασθένεια που βρισκόταν σε έξαρση στην περιοχή. Πέθανε απροσδόκητα στο τέλος Μαΐου σε ηλικία 57 ετών με πολλές καταγραφές της εποχής να αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο της δηλητηρίασης από μεγάλη δόση του χορηγούμενου φαρμάκου, που του δόθηκε από δωροδοκημένο οικείο πρόσωπο. Ο πιστός τους υπηρέτης, ο οποίος αναφέρεται και ως «καφετζής» του ακριβώς για να δηλωθεί η εμπιστοσύνη που του έδειχνε ο Γερμανός στην προετοιμασία των ροφημάτων, δολοφονήθηκε μερικούς μήνες αργότερα υπό άγνωστες συνθήκες.
Η ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ
Η πολύπλευρη προσωπικότητα του Γερμανού και η εμπλοκή του σε διάφορες υποθέσεις δεν επιτρέπουν να καταλήξουμε εάν τα κίνητρα της υποτιθέμενης δολοφονίας του ήταν πολιτικά, λόγω της θέσεως και της επιρροής του, ή προσωπικά, σχετιζόμενα με την περιουσία που είχε αποκτήσει με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα, όπως είχε κατηγορηθεί. Γεγονός είναι ότι ο θάνατός του χαροποίησε τους πολιτικούς του αντιπάλους στο Ναύπλιο, που προσπάθησαν να αποτρέψουν την κηδεία του με τις προσήκουσες τιμές στον μητροπολιτικό ναό της πόλης.
ΤΟ ΔΑΝΕΙΟ ΣΤΟ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ
Από την άλλη γνωρίζουμε ότι ο ίδιος δάνειζε μεγάλα ποσά με τόκο 15% και ο θάνατός του ωφέλησε κάποιους που είχαν δανειστεί με έγγραφα που μπορεί να χάθηκαν ή αμφισβητήθηκαν. Το 1820 είχε δανείσει στη Μονή Γηροκομείου 5.000 γρόσια και ο γαμπρός του και κληρονόμος του Περικλής Καλαμογδάρτης τα διεκδίκησε. Η μονή αντέτεινε ότι το ποσό, αν ήταν τόσο, το είχε δανειστεί προσωπικά ο ηγούμενος. Η υπόθεση κατέληξε στα δικαστήρια το 1851 με την αξίωση από την πλευρά των κληρονόμων να έχει διπλασιαστεί.
Η συνέχεια την επόμενη εβδομάδα
Του Ιωάννη Μόσχου, αρχαιολόγου
Μέρος Α΄
