Πριν ξεκινήσει το κακό του covid 19, η εικόνα της δικαιοσύνης στον μέσο Έλληνα, ήταν παγωμένη. Μόνο κάποιες αραιές εξάρσεις της κρατούσαν ζωντανό το αίσθημα δικαίου που εναγωνίως όλοι μας αναζητούμε.
Έχοντας συμπληρώσει ένα έτος με πρωτόγνωρες συνθήκες που επιβάλλει, και σωστά, η προστασία της δημόσιας υγείας από την πανδημία, αλλά και με καταστάσεις που με την πάροδο του χρόνου μεταλλάσσουν τη ψυχοσύνθεση και τη λογική σκέψη των ανθρώπων, δοκιμάζονται πλέον ευθέως θεσμοί και αρχές.
Πού βρίσκεται όλο αυτό το διάστημα η δικαιοσύνη; Σε καραντίνα, μεταφορικά και κυριολεκτικά.
Η δικαιοσύνη, η τρίτη εξουσία σύμφωνα με το Σύνταγμα, εξομοιώθηκε με τις υπηρεσίες κοινού και με το λιανεμπόριο και βρίσκεται σε καραντίνα !
Οι περισσότερες δίκες δεν γίνονται, τα δικαστήρια είναι σε μεγάλο βαθμό κλειστά, οι υπηρεσίες τους δεν είναι εύκολα προσβάσιμες στο κοινό και η πλειοψηφία των λειτουργών της Θέμιδας αναλώνονται σε αργόσυρτες και μη επιστημονικές διεργασίες.
Πού οδηγεί αυτή η κατάσταση; Στην επιδείνωση του κλίματος ανασφάλειας και αδικίας, στην εμπέδωση της ατιμώρητης παρανομίας, στην ατέρμονη καθυστέρηση εφαρμογής του νόμου και στην θεσμική απαξίωση.
Βεβαίως και η ασφάλεια της υγείας όσων υπηρετούν τη δικαιοσύνη αλλά και των πολιτών που βρίσκονται στα δικαστήρια έπρεπε να εξασφαλιστεί με ειδικά πρωτόκολλα, όμως τα αντανακλαστικά της Πολιτείας, για να μην επέλθει η ύπνωση της δικαιοσύνης με το πέρασμα του χρόνου, έπρεπε να λειτουργήσουν και να κατευθυνθούν σε ψηφιακές λύσεις και σε σπάσιμο δικονομικών και γραφειοκρατικών αγκυλώσεων.
Αυτό όμως δεν έγινε, ή αν έγινε κάτι με υπερπροσπάθειες λίγων, αυτό ήταν μικρό, και η ευθύνη δεν βαρύνει μόνο την πολιτεία.
Θα μείνουν άραγε όρθια κάποια μέτρα προς την εποχή της ψηφιοποίησης ή θα επανέλθουμε χειρότεροι;
Σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη η δικαιοσύνη λειτούργησε και δεν μπήκε σε αναστολή.
Είναι αυτά τα κράτη που θα συνεχίσουμε να τα θεωρούμε προηγμένα και θα έχουν όλο και μεγαλύτερο θεσμικό και οικονομικό προβάδισμα σε σχέση με εμάς. Εκεί η δικαιοσύνη λειτούργησε με ασφάλεια, ψηφιακά και χωρίς διαδικαστικές αρτηριοσκληρώσεις. Έτσι βέβαια λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό και πριν την πανδημία.
Και πριν την πανδημία, στα κράτη αυτά, η κάθε δίκη είχε το δικό της ωράριο, δεν συνωστίζονταν διάδικοι, δικηγόροι και μάρτυρες στις 9, δεν έμπαινε ο καθένας στη δικαστική αίθουσα, τα πιστοποιητικά και τα έγγραφα αποστέλονταν και κατατίθονταν ηλεκτρονικά, τα δικαστήρια ήταν με λειτουργικό τρόπο σε συνενόηση με τους παράγοντες της δίκης απαλλαγμένα από δημοσιουπαλληλικές λογικές, ενώ οι διαδικαστικοί κανόνες είχαν ήδη απλοποιηθεί και δεν παραμορφώνονταν από γραμματείς, δικαστές και δικηγόρους.
Η δικαιοσύση στην Ελλάδα μπήκε σε καραντίνα. Ελπίζω μη μείνει εκεί, συνεχίζοντας να ενδοσκοπεί εσαεί τις παθογένειές της.
* Ο Νάσος Μιχελής είναι δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Νομικών Μελετών Καινοτόμου & Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας.
