Του ΝΙΚΟΥ ΤΖΑΝΑΚΟΥ*

Η πανώλη χτύπησε για πολλοστή φορά την Πάτρα και την Αχαΐα, το Δεκέμβρη του 1828. Είναι εντυπωσιακά άμεσος και καθοριστικός, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε το θέμα ο κυβερνήτης Καποδίστριας, ο οποίος ας μην ξεχνάμε πως ήταν και γιατρός. Εδωσε άμεσες εντολές και κατευθύνσεις στον πολιτικό και στρατιωτικό διοικητή της Πάτρας, ενώ συγχρόνως ζήτησε τη συνδρομή του γαλλικού στρατού. Θετική συγκυρία πως ο στρατηγός Ιγκονέ, εκτός από έμπειρος στρατιωτικός, ήταν γιός φαρμακοποιού και γνώριζε πως θα κινηθεί.

Ο γάλλος δεκανέας και συγγραφέας Μανζάρ, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων γράφει: «Ο στρατοπεδάρχης βαρόνος Ιγκονέ, επρόκειτο να επιβιβαστεί στο καράβι «η πόλη της Μασσαλίας» για να επιστρέψει στη Γαλλία. Η είδηση της αναχωρήσεως του γενναίου αυτού στρατηγού διαδόθηκε στην πόλη και οι κάτοικοι έτρεξαν από παντού να τον κατευοδώσουν. Σε όλο το διάστημα που έμεινε στας Πάτρας είχε αποσπάσει το σεβασμό, την αγάπη και την ευγνωμοσύνη των Ελλήνων ώστε δεν μπορούσαν να μείνουν αδιάφοροι τη στιγμή που επρόκειτο να τους εγκαταλείψει. Δεν είχαν ξεχάσει με πόση αφοσίωση είχε αψηφήσει τη δριμύτητα του καιρού και τόσους άλλους κινδύνους, όταν ξεκίνησε ο ίδιος επικεφαλής των στρατιωτών του για να εμποδίσει την επέκταση της πανούκλας στα Καλάβρυτα. Προτού ο γενναίος στρατηγός μπη στην βάρκα, που τον επερίμενε για να τον μεταφέρει στο πλοίο, ενας παπάς απήγγειλε μια συγκινητική προσευχή ευλογώντας το ταξίδι του. Το πλήθος που συνωστιζόταν γύρω του εξέφρασε επανηλλειμένως με δυνατά «ζήτω» την ευγνωμοσύνη του και τη λύπη του που του ενέπνεε η αναχώρηση ενός στρατηγού Γάλλου. Ο γενναίος στρατοπεδάρχης δεν μπόρεσε να κρύψει τη συγκίνησή του "

Οπως αναφέρεται σχετικά, ο Ιγκονέ είχε ζητήσει από τις τοπικές αρχές να καίνε κάθε σπίτι, μέσα στο οποίο είχε πεθάνει κάποιος από πανούκλα, και να εκτοπίζουν από τα χωριά όλες τις οικογένειες, που κάποια μέλη τους είχαν προσβληθεί από την φοβερή αρρώστια. Αποκλείει την περιοχή, τη θέτει σε καραντίνα και αφήνει μία δίοδο, δίπλα σε έναν ποταμό, την οποία χρησιμοποιεί σαν πρόχειρο λοιμοκαθαρτήριο, για όποιον εισερχόταν ή εξερχόταν της περιοχής. Οι ενέργειές του φέρουν αποτέλεσμα και σταματά η μετάδοση της πανώλης. Συγχρόνως, το ψύχος που επικρατεί στην περιοχή, περιορίζει σημαντικά τη θανατηφόρα πανώλη. Όταν ο Ιγκονέ ολοκληρώνει την αποστολή του και επιστρέφει στην Πάτρα, γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό, αφού εκτός των Ελλήνων, έχει σώσει και τους Γάλλους στρατιώτες, από αυτή τη φοβερά μεταδοτική και θανατηφόρα αρρώστια. Στις 29 Ιανουαρίου 1829, ο πρόεδρος του συμβουλίου υγείας, συγκαλεί αιφνιδίως το συμβούλιο υγείας, γιατί εμφανίστηκε μια νέα επιδημία στο χωριό Βισοκά, με παρόμοια συμπτώματα με την πανώλη των Καλαβρύτων. Το συμβούλιο αποφασίζει, να στείλει ειδικούς για τις επιδημίες, προκειμένου να εμποδιστεί η εξάπλωση της νόσου.

Φαίνεται όμως πως η επιδημία πανώλης αντιμετωπίστηκε. Χαρακτηριστική είναι η αλληλογραφία.
Στρατόπεδον Κερπινής, 19 Δεκεμβρίου 1828
Higonet : Εγκατέστησα υγειονομική ζώνη.
Από πολλών ημερών, ουδείς απέθανε.
«Προς τον κ. Διευθυντήν του «Ταχυδρόμου Ανατολής»
Κύριε,
Επιφορτισθείς παρά της Α.Ε του μαρκησίου Μαιζόν να εγκαταστήσω μίαν υγειονομικήν ζώνην μεταξύ Καλαβρύτων και Βραχμίου, όπου η πανώλης είχεν επανεμφανισθεί, και θέλων, όσον ηδυνάμην, να μειώσω την ανησυχίαν την οποίαν προεκάλεσεν η είδησις αύτη, σπεύδω να σας αναγγείλω, και σας παρακαλώ να δημοσιεύσετε εις την εφημερίδα σας, ότι τα μέτρα άτινα ελήφθησαν δια να σταματήσουν την πρόοδον της επιδημίας, και η δριμύτης του ψύχους το οποίο επικρατεί εις τα όρη όπου ευρίσκονται τα δύο αυτά χωρία, θα θέσουν τέρμα εις τας καταστροφάς της. Διότι, από πολλών ημερών, ουδείς απέθανε. Δεν υπάρχουν εδώ νέοι ασθενείς. Οι έντεκα παλαιοί βρίσκονται εις πλήρη ανάρρωσιν, εκ της Πελοποννήσου, όπως και εκείνοι οι οποίοι την έφεραν.
Δεχθήτε, κύριε, την διαβεβαίωσιν της εξαιρέτου εκτιμήσεως
Μεθ' ης διατελώ Βαρόνος Ιγκονέ»
Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Ο Καποδίστριας, με προσωπικές του εντολές από τον Πόρο στις 11/12/1828 κατευθύνει τις προσπάθειες περιορισμού της πανώλης προκειμένου αυτή αφενός να αντιμετωπισθεί και αφετέρου να μην εξαπλωθεί στην υπόλοιπη Ελλάδα. Εντυπωσιάζουν για μια ακόμα φορά η ενασχόλησή του με κάθε πρόβλημα και ειδικά της Πάτρας προς τον Έκτακτον Επίτροπον Αχαίας αλλά και οι λεπτομερείς αναφορές του.
«Ενώ εμέλλομεν να αναπέμψωμεν τον γραμματέα σας Κ. Αινιάνα, λαμβάνομεν γράμματα του στρατηγού Μαιζώνος από 4 (16) του τρέχοντος, δι ων μας δίδει την θλιβεράν είδησιν ότι η νόσος η εμφανισθείσα εις Βραχνί και Καλάβρυτα είναι, κατά την γνώμην των ιατρών, αυτό τούτο πανώλης…
Τούτο έχοντες προ οφθαλμόν αμετάθετον, υμείς πρέπει να αναλάβετε σήμερον νέας φροντίδας και πολλαπλήν σπουδήν, και αυστηρώς να ενεργήσετε κατά το μέρος σας τα ακόλουθα.
α. Να απομονώσετε την μεμολυσμένην πόλιν και το χωρίον. ώστε να μη έχωσι μηδεμίαν κοινωνίαν μετά των λοιπών μερών.
β. Να βάλετε να χωρίσωσι και τους αρρώστους, και επί τέλους να καθαρίσωσι και αυτά τα μεμολυσμένα.
Προς τούτων την εκτέλεσιν η κυβέρνησις σας στέλλει τέσσαρας εμπείρους εργάτας εκ των λεγομένων μόρτιδων (απολοίμων)…
Ο κυβερνήτης
Ιωάννης Καποδίστριας»
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ ΙΓΚΟΝΕ
Ο Καποδίστριας έστειλε γράμμα στον στρατηγό Ιγκονέ, προκειμένου να τον ευχαριστήσει για το δικό του αποφασιστικό ρόλο στην καταπολέμηση της πανούκλας.
«Ικανός δεν είμαι να εκφράσω, κύριε Στρατηγέ, την βαθείαν ευγνωμοσύνην μου δια τας αγαθοψύχους και φιλανθρωποτάτας επιμελείας σας περί τους δυστυχείς κατοίκους των Καλαβρύτων και του Βραχνέος, επί τους οποίους δεινόν και ολοσχερή όλεθρον επέσιεν η πανώλης. Ο Θεός να σας αποδώση το περί αυτούς γενόμενον αγαθόν.
…»
.

*Ο Νίκος Τζανάκος είναι δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο της Πάτρας. Εχει σπουδάσει Ελληνική Ιστορία και
είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Εκπαίδευση Ενηλίκων.